ΞΗΡΟΦΘΑΛΜΙΑ
Τι είναι η ξηροφθαλμία;
Τα φυσικά δάκρυα υγραίνουν και προστατεύουν τα μάτια μας. Όταν τα ανοιγοκλείνουμε, ένα στρώμα δακρύων διαχέεται στο μάτι μας βοηθώντας την επιφάνεια να μένει απαλή και καθαρή. Η ξηροφθαλμία είναι το αποτέλεσμα της μειωμένης εφύγρανσης των ματιών, λόγω της ανεπαρκούς ποιότητας ή ποσότητας δακρύων. Προσβάλλει πιο συχνά τις γυναίκες διότι πολλές από τις αιτίες της είναι πιο συχνές σε αυτές.
Η δακρυϊκή στοιβάδα που καλύπτει την επιφάνεια των ματιών μας αποτελείται από τρία στρώματα:
- το βλεννώδες στρώμα (mucous layer), παράγεται από ειδικά κύτταρα του επιπεφυκότα (goblet cells) και καλύπτει την εξωτερική επιφάνεια του ματιού, σταθεροποιώντας πάνω του τη δακρυική στοιβάδα
- το μεσαίο υδατώδες στρώμα (aqueous layer) παράγεται από το δακρυικό αδένα και παρέχει την απαραίτητη υγρασία
- το εξωτερικό λιπώδες στρώμα (lipid layer) παράγεται από αδένες του βλεφάρου (μεϊβομιανοί) και προστατεύει την δακρυική στοιβάδα από την εξάτμιση.
Η έλλειψη του μεσαίου υδατώδους στρώματος αποτελεί την πιο κοινή μορφή ξηροφθαλμίας.
Ποιές είναι οι αιτίες της ξηροφθαλμίας;
- Βλεφαρίτιδα
- Εμμηνόπαυση και άλλες ορμονικές διαταραχές
- Αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και το σύνδρομο Sjögren's
- Νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα
- Χρήση ορισμένων φαρμάκων όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιισταμινικά και οι βήτα αναστολείς
- Ελλιπής διατροφή και το κάπνισμα
- Χρόνια χρήση φακών επαφής
- Χειρουργικές επεμβάσεις για τη διόρθωση της μυωπίας και άλλων διαθλαστικών ανωμαλιών
- Πολύωρη, συνεχόμενη εργασία μπροστά στον υπολογιστή.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας;
- Θολή όραση ειδικά στο τέλος της ημέρας ή μετά από έντονη εργασία που απαιτεί εστίαση
- Δυσφορία μετά τη χρήση φακών επαφής
- Ερεθισμένα, κόκκινα μάτια και αίσθημα καύσου ή φαγούρας
- Αίσθηση ξένου σώματος, σαν να υπάρχει χώμα ή άμμος μέσα στα μάτια
- Ευερέθιστα μάτια από το φως, τον καπνό ή τον αέρα
- Τσίμπλες μέσα ή γύρω από το μάτι
- Αντανακλαστική δακρύρροια λόγω ερεθισμού.
Πως γίνεται η διάγνωση της ξηροφθαλμίας;
Η διάγνωση γίνεται κατά την οφθαλμολογική εξέταση όπου ελέγχεται:
- Το ύψος του δακρυικού μηνίσκου, που μετρά την ποσότητα των υπαρχόντων δακρύων
- Ο χρόνος διάσπασης της χρωστικής (TBUT), που μετρά τη σταθερότητα του δακρυϊκού στρώματος
- Η χρώση του κερατοειδούς με ειδική χρωστική, που μπορεί να αναδείξει επιφανειακά ελλείμματα
- Το schirmer test, που είναι μια αντικειμενική ποσοτική μέτρηση της δακρυϊκής παραγωγής
- Ο έλεγχος της ωσμωτικότητας των δακρύων, η αύξηση της οποίας αποτελεί σημάδι ξηροφθαλμίας.
Πως αντιμετωπίζεται η ξηροφθαλμία;
- Αποφυγή ερεθιστικών περιβαλλοντικών παραγόντων όπως ο αέρας και ο καπνός
- Συχνά διαλείμματα κατά τη διάρκεια του διαβάσματος
- Θεραπεία της βλεφαρίτιδας (αν υπάρχει)
- Συμπληρώματα διατροφής (κυρίως με ω-3 λιπαρά οξέα) και καλή ενυδάτωση
- Χρήση υγραντήρα το χειμώνα (ή χρήση σκευών με νερό πάνω στα καλοριφέρ)
- Τεχνητά δάκρυα (οφθαλμικές σταγόνες ή γέλη με σύνθεση παρόμοια με αυτήν των φυσικών δακρύων). Καλό είναι να χρησιμοποιούνται σκευάσματα χωρίς συντηρητικά
- Βύσματα στους δακρυικούς πόρους για να μειωθεί η αποχέτευση των δακρύων στη μύτη και έτσι να παραταθεί η διαβροχή του ματιού από αυτά
- Αντιφλεγμονώδη κολλύρια (κορτιζονούχα ή κυκλοσπορίνης) για να μειωθεί η φλεγμονή και να αυξηθεί η παραγωγή δακρύων. Η χρήση τους πρέπει να γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα και πάντα υπό την επίβλεψη οφθαλμιάτρου.